Mermer, metamorfna stena, od drevnih do današnjih vremena, simbol je luksuza, kvaliteta i elegancije.
Mermer se formira pod visokim temperaturama i pritiscima koji se odigrava duboko u Zemljinoj kori. To je složen proces koji uključuje kombinaciju geoloških faktora i fizičkih i hemijskih promena.
Ima visoku tlačnu čvrstoću, dobra fizička i hemijska svojstva i lako se obrađuje. Više o tome u tekstu koji sledi.
Otporan na prolaznost
Karara (Carrara), kamenolom mermera, Italija
Mermer je zrnasta metamorfna stena. Mermer počinje kao krečnjak pre nego što se podvrgne procesu promene, koji se naziva metamorfizam.
To znači da se mermer formira iz postojeće stene kaja je izložena intenzivnoj toploti i pritisku tokom dužeg vremenskog perioda. Ovaj proces (metamorfizam), uzrokuje da se originalna stena rekristališe i preorijentiše u nove mineralne formacije.
- Originalna stena sadrži mineral koji se naziva kalcit.
- Kada se kalcit rekristališe, krečnjak se pretvara u merme.
- Mermer može nastati, ređe, i rekristalizacijom dolomita.
Od davnina ova stena je bila veoma cenjena zbog svoje unutrašnje svetlosti koju daje niski indeks prelamanja kalcita koji omogućava svetlosti da prodre unutar kamena pre nego što se odbiji.
Reč mermer potiče od starogrčkog marmaros, “sjajni kamen, kristalna stena”
Stvaranje prvih mermernih predmeta datira iz doba neolita u staroj Grčkoj koja je bila bogata kamenolomima mermera. Odatle se upotreba kamena proširila.
Rimljani su takođe cenili mermer. U početku su ga uvozili iz Grčke, a zatim su počeli da ga vade na vlastitoj teritoriji. Danas je Italija poznata po proizvodnji nekih od najkvalitetnijih mermera na svetu, posebno iz regiona Karara (Carrara). Gčrka je takođe poznata po kvalitetnom mermeru.
Druga nalazišta: Kina, Indija, Španija,Turska, SAD…
Mermerne pećine
jezero General Karera (General Carrera), Čile
Mermerne pećine su spektakularna prirodna kreacija. Najatraktivniji primerci nalaze se u jezeru General Carrera, u Čileu. Ove pećine imaju fascinantne, zamršene strukture i oblike.
Pećine se sastoje od šara plavog, belog i sivog mermera, formiranih hiljadama godina talasima koji su se razbijali o stenu. Mermerna stena ovih pećina nastala je kroz proces metamorfizma, transformacijom već postojećih stena pod intenzivnom toplotom i pritiskom.
Mermerne naslage se prvenstveno sastoje od rekristalizovanog krečnjaka, sedimentne stene.
Ova vrsta stena nastaje taloženjem školjki i skeleta morskih organizama koji su se naselili na dnu jezera. Vremenom, kalcijum karbonat u školjkama i skeletima postaje zbijen i rekristalizovan, formirajući mermer koji se danas vidi u pećinama.
Voda jezera ima visoku koncentraciju rastvorenog kalcijum karbonata, što joj je omogućilo da rastvori mermer tokom miliona godina. Snažni vetrovi i talasi u jezeru vremenom su erodirali mermer, urezujući jedinstvene, živopisne i složene šare i oblike u steni.
Svojstva mermera
Hemijski sastav: pretežno se sastoji od kalcijum karbonata (CaCO3), koji obično čini više od 90% stene. Drugi minerali takođe mogu biti prisutni u manjim količinama. U zavisnosti od vrste i geološke istorije, mermer može da sadrži male količine drugih minerala – kvarc, liskun, feldspat i oksidi gvožđa, koji daju karakteristične boje i šare.
Čistoća: jedan je od ključnih faktora koji određuje kvalitet mermera i pogodnost za različite primene. Kvalitetniji mermer obično ima veći procenat kalcijum karbonata, što rezultira gušćom, homogenijom stenom sa manje vidljivih nečistoća.
Boja: širok spektar – bela, crna, crvena, roze, zelena, braon, žuta ili kombinacije navedenih boja; obojenost zavisi od prisustva ili odsustva mineralnih nečistoća – mulj, oksidi gvožđa, glina, pesak.
Veličina zrna: srednje zrnasta; golim okom se mogu videti isprepleteni kristali kalcita.
Tvrdoća: izuzetno je izdržljiv, iako je komponentni mineral mekan (kalcit je 3 na Mohovoj skali tvrdoće); statue i zgrade izgrađene pre hiljadama godina i danas stoje.
Reakcija kiseline: jedan je od najefikasnijih materijala za neutralizaciju kiseline. Često se drobi i koristi za neutralizaciju kiseline u potocima, jezerima i zemljištu.
Ne zadržava niti provodi toplotu: otporan je na toplotu.
Poliranja: nakon brušenja sa finijim abrazivima, može se polirati do visokog sjaja. Ovo omogućava da se atraktivni komadi mermera seku, poliraju i koriste kao podne pločice, arhitektonske ploče, obloženi kamen, stepeništa, stubovi…
Cena mermera: zavisi od tri faktora – vrste mermera, porekla i kvaliteta bloka. Cena čuvenog italijanskog kamena može se kretati od 100 do 3000 dolara po m2.
Praktična primena
Tadž Mahal( Taj Mahal), Indija
Mermer je vekovima bio jedan od najpopularnijih svetskih građevinskih materijala. Elegancija, izdržljivost i svestranost čine ovaj prirodni kamen cenjenim materijalom za širok spektar primena.
Najčešća upotreba i oblasti u kojima se koristi mermer:
Arhitektura: popularan je izbor za fasade zgrada, unutrašnje zidove, podove i dekorativne elemente (stubovi, lukovi i lajsne). Vekovima se koristio u nekim od najpoznatijih zgrada na svetu, uključujući Tadž Mahal (Taj Mahal) u Indiji, Partenon (Parthenon) u Grčkoj i Linkolnov memorijal u SAD.
Skulptura: fino zrno mermera i sposobnost da zadrži detalje čine ga idealnim materijalom za skulpturu. Poznate skulpture, Mikelanđelov (Michelangelo) David i Miloska Venera (Venus de Milo), napravljene su od mermera.
Ploče: mermer je popularan izbor za kuhinje, kupatila, trpezarije i stolove za kafu.
Podovi: mermerni podovi su luksuzan i elegantan izbor za stambene i poslovne prostore; može podići vrednost nekretnini.
Uređenje pejzaža: koristiti se za uređenje pejzaža i spoljašnje uređenje – potporni zidovi, staze i baštenske skulpture.
Umetnost i zanati: koristiti se u raznim umetničkim i zanatskim projektima – mozaički radovi, izrada nakita i rezbarenje.
Vrste mermera
Mermeri su klasifikovani prema sastavu i nečistoćama prisutnim u njima. Prvobitno je korišćen samo beli mermer jer se smatrao čistim i savršenim, zbog odsustva nečistoća. U savremenom dobu, naprotiv, sve vrste mermera su veoma poželjne, svaka se smatra simbolom drugačije vizije šarma i elegancije.
Na osnovu sastava mermeri se dele:
Kristalni mermer od krečnjaka: čisti mermeri (bez fosila) i uglavnom se sastoje od većih kristala; mogu biti i beli i obojeni.
Kriptokristalni mermer od krečnjaka: njihova kristalna struktura je manje izražena od prethodne vrste mermera i generalno su prilično šareni.
Klastični mermeri: u teksturi su vidljivi fragmenti stena, cementirani fosili kao i silicijumski ili krečnjački materijali.
Serpentinski mermer: zeleno obojeni mermer čije ime potiče od grupe minerala koja se naziva serpentinska grupa koja je pomešana sa krečnjakom; mogu biti u tamnijim nijansama bliskim plavoj ili žutoj, u zavisnosti od toga koji mineral serpentinske grupe je u većini prisutan.
Nekoliko primera mermera podeljenih po boji:
Beli mermer
Beli mermer se svrstava u najfinije mermere. Njegova čista i svetla boja nastaje zbog skoro odsustva nečistoća, zbog izuzetno homogenog sastava i jer je skoro u potpunosti sastavljen od kalcijum karbonata; boja varira od biserno bele do boje slonovače. Najčešće se upotrebljava za: obloge i pločice.
Postoji više vrsta belog mermera, na primer:
Kararski mermer (carrara mermer): jedna od najpoznatijih vrsta mermera, poznata po beloj ili plavo-sivoj boji, i finom, ujednačenom zrnu. Vadi se u Italiji i najčešće se koristi za skulpture i fasade zgrada.
Kalakata mermer (calacatta mermer): vrhunski tip mermera koji je poznat po svojim karakterističnim venama i svetlo beloj boji. Koristi za vrhunske arhitektonske projekte i luksuzni dizajn enterijera.
Crni mermer
Crni mermer je zapravo sedimentni krečnjak sa dosta organskog bitumena u sebi, što mu daje karakterističnu viskoznu crnu boju. Kalcit je glavni mineral ove stene, prisutan u 98%.
Markuina mermer (Nero Marquina): retka vrsta mermera koju karakteriše duboka crna boja isprekidana belim umetcima koji potiču od prisustva fosilnih ostataka, kao i beličastih vena koje ponekad teže zelenoj.
Kategorisan je kao bitumenski kreč jer sadrži crne minerale kao što su ugljenik ili bitumen (generisan iz mulja).
Savršen je za luksuzne i moderne prostore.
Bež mermer
Bež mermer duguje svoju boju peščanom sedimentu koji je kamen dobijao tokom milenijuma.
Cenjen je zbog svojih suptilnih tonova i zamršenih šara. Paleta boja kreće se od svetlo bež do bogatih smeđih tonova, što ga čini raznovrsnim i komplementarnim širokom spektru dizajna enterijera, od stambenih do poslovnih prostora.
Bež mermer je, zajedno sa belim mermerom, bio široko korišćen u drevna vremena.
Neke od najpopularnijih vrsta bež mermera:
Botičino mermer (Botticino marble): vadi se u oblasti Breše, Italija. Poznat je po toploj krem boji i svetlo braon venama, Izuzetno je kompaktan i ujednačenog zrna sastavljenog od finog, karbonatnog i uglavnom krečnjačkog mulja.
Sofisticiran izgled čini ga idealnim za velike instalacije kao što su podovi i zidovi; u luksuznim hotelima i luksuznim kućama.
Crema Marfil: španskog je porekla. Karakteriše ga ujednačena bež boja i tanke zlatne vene koje ga čine još vrednijim i lako prepoznatljivim. Jedan je od najtraženijih bež mermera na svetu zbog svoje otporanosti na udarce, odličnih fizičkih kvaliteta i niskog koeficijenta propusnosti.
Persijski bež mermer: luksuzni kamen poreklom iz Irana. Poznat po kremastoj bež bazi i bogatim braon žilama. Često se koristi u luksuznim kućama i poslovnim zgradama, posebno u podovima i oblogama.
Zeleni mermer
Zeleni mermer je kamen koji može imati različite nijanse zelene, od svetlo zelene do skoro crne. Njegova boja je često posledica veoma obilnog prisustva minerala serpentinske grupe koji potiču od stena prvobitno bogatih magnezijumom, sa primesama silicijum dioksida. Poznati Zeleni mermer iz Prata, naziva se i serpentinom.
Zeleni mermeri predstavljaju komadiće okeanske kore koja je nastala nakon sudara tektonskih ploča. Stoga su to magmatske serpentinaste stene koje se često sastoje od brečirane strukture.
Zabavi se i uživaj!